Dawcy szpiku to dawcy życia!

Większość chorych na białaczkę można leczyć najskuteczniejszą z metod – przeszczepem szpiku. Zdrowy szpik podany pacjentowi odtwarza tkanki krwiotwórcze w jego organizmie. Ale potrzebny jest dawca szpiku – człowiek, który będzie chciał dobrowolnie poddać się niezbyt skomplikowanej procedurze medycznej.

W Polsce rocznie rejestruje się ok. 10 tys. Nowych zachorowań na różne nowotwory krwi. Życie wielu chorych może utarować przeszczep komórek szpikowych. Brakuje jednak dawców, mimo że ciągle rejestrują sie nowi. Statystyki dowodzą, że prawdowpodobieństwo zostania dawcą jest niewielkie (1osoba na 10-400 zgłoszeń). Oznacza to, że prawdopodobieństwo znalezienia dawcy jest mniej więcej takie jak znalezienie osoby o identycznych liniach papilarnych. Można więc złożyć deklarację i nigdy nie zostać dawcą. Ale im więcej osób w rejestrze chętnych do oddania szpiku, tym większe szanse znalezienia dawcy.

Kto może nim zostać?
Może nim być człowiek między 18. a 60. rokiem życia, ogólnie zdrowy, taki, który w przeszłości nie chorował na żółtaczkę, wirusowe zapalenie wątroby, schorzenia kardiologiczne, onkologiczne, hematologiczne oraz nie jest nosicielem wirusa HIV. Może być to osoba spokrewniona z chorym (rodzice, rodzeństwo) lub obca. Każdy, kto pragnie zostać dawcą szpiku, musi wypełnić krótką ankietę i oddać do badania swój materiał genetyczny – ślinę, włosy, ale najczęściej krew. Nie trzeba wcześniej przechodzić żadnych badań, nie ponosi się też żadnych kosztów. Dane osobiste potencjalnego dawcy, uzupełnione informacjami genetycznymi, zostają umieszczone w rejestrze. Dawstwo jest honorowe, a więc nie można oczekiwać za nie gratyfikacji.

Gdy znajdzie się dawca?
Jeżeli okaże się, że chory oczekujący na przeszczep ma natygeny bardzo podobne do antygenów dawcy, ten ponownie oddaje krew. Po dwukrotnym potwierdzeniu zgodności antygenowej rusza procedura przeszczepowa. Pobranie komórek szpikowych poprzedza spotkanie, podczas którego dawca jest informowany o technice zabiegu i ewentualnych jego skutkach. Do tego momentu każdy potencjalny dawca może zrezygnować z oddania szpiku. Potem, gdy rozpocznie się procedura przygotowująca biorcę do przeszczepu, wycofanie się dawcy zagraża życiu pacjenta. Kilkanaście dni przed zabiegiem dawca oddaje krew (ok. 400ml), która będzie mu przetoczona po zakończeniu procesu pobierania szpiku.

Jak odbywa się pobieranie szpiku?
Zabieg przeprowadzony jest w ogólnym znieczuleniu. Lekarze nakłuwają kości talerza biodrowego, dostają się do jamy szpikowej i pobierają zwykle 1000 – 1500 ml tkanki. Ilość zależy od wagi biorcy i liczby komórek krwiotwórczych w szpiku dawcy.
Zabieg trwa od 45 do 90 minut.
Istnieje też inny sposób – pobieranie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej. Uzależnione jest to od stanu zdrowia biorcy. W takiej sytuacji dawcy podaje się preparat, który powoduje, że komórki krwiotwórcze bardzo szybko sie namnażają i "przechodzą" ze szpiku do krwi obwodowej.
Podczas podawania tego preparatu mogą, ale nie muszą wystąpić objawy grypopodobne, np. bóle mięśni, kości, osłabienie. Większość objawów ustępuje po odstawieniu preparatu luz zażyciu ogólnie dostępnych leków przeciwbólowych. Krew pobierana jest z żyły. Poza organizmem dawcy jest mieszana z płynem przeciwkrzepliwym. Po przejsciu przez urządzenie zwane separatorem zostaje pozbawiona komórek krwiotwórczych i powraca – przez drugą żyłę – do organizmu dawcy. Zabieg trwa kilka godzin i można go porównać do zwykłego oddawania krwi.

Nie ma się czego obawiać
Oddanie szpiku jest bezpieczne, ale jak każdy zabieg wykonywany w ogólnym znieczuleniu może nieść z sobą pewne zagrożenia. Może np. wystąpić ból gardła spowodowany założeniem rurki intubacyjnej, nudności, wymioty lub ból głowy. Miejsca po nakłuciach bywają obolałe, ale większość dawców porównuje ten ból do tego spowodowanego lekkim stłuczeniem. Światowe statystyki dowodzą, że poważne powikłania po pobraniu szpiku zdarzają się niezwykle rzadko. Większość dawców może opuścić szpital następnego dnia. Szpik regeneruje się w pełni po 2-3 tygodniach. Komórki macierzyste krwi obwodowej mogą być pobrane w warunkach ambulatoryjnych a ich ilość odtwarza się w ciągu kilku dni. Po oddaniu szpiku nie trzeba prowadzić oszczędzającego trybu życia, specjalnie się odżywiać czy wykonywać badań kontrolnych.

Jeżeli chcesz wpisać się na listę dawców szpiku zgłoś się do jednego z punktów rekrutacji (http://www.szpik.info/index.php) lub do najbliższej stacji krwiodawstwa.